- رخ سپر (رُ سِ پَ)
که روی خود سپر سازد. که رخ چون سپر دارد:
مرد آن باشد که پیش تیغ تو
چون آینه جمله رخ سپر گردد.
خاقانی
مرد آن باشد که پیش تیغ تو
چون آینه جمله رخ سپر گردد.
خاقانی
معنی رخ سپر - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
روی، چهره، صورت، سیما، گونه، رخ، عارض، دیمر، عذار، سج، چهر، غرّه، رخساره، محیّا، خدّ، دیمه، لچ، وجنات، چیچک، دیباچه، دیباجه، گردماه
پی سپار، پی سپرده، لگدکوب، پایمال، برای مثال حافظ سر از لحد به در آرد به پای بوس / گر خاک او به پای شما پی سپر شود (حافظ - ۴۵۸ حاشیه) ، پی سپرنده، پی سپار، رونده
پی سپر کردن: پی سپار لگدمال کردن، پایمال کردن، پی سپار کردن
پی سپر کردن: پی سپار لگدمال کردن، پایمال کردن، پی سپار کردن
(فَرْ رُیَ)
لغت نامه دهخدا
نهمین از سلاطین بابری هند که از 1124 تا1131 ه. ق. پادشاهی کرد. (یادداشت به خط مؤلف)
(رُ)
لغت نامه دهخدا
گونه که به عربی خدّ گویند ولی از کثرت استعمال به معنی روی (تمام چهره) نیز می آید. (از شعوری ج 2 ص 23). روی و چهره و عارض. (ناظم الاطباء). اجنه. وجنه. وجنه. وجنه. وجنه. عذار. ممسوح. خدّه. کرشمه. (منتهی الارب). خدّ. رخساره. گونه. عذار. صفح وجه. محیّا. (یادداشت مؤلف). رخ ّ. (دهار). دیدار. (ناظم الاطباء) :
بین آن نقاش و آن رخسار او
از بر خور همچو برگردون قمر.
خسروانی.
اگر ابروش چین آرد سزد گرروی من بیند
که رخسارم پر از چین است چون رخسار پهنانه.
کسایی مروزی.
هر آنکس که آواز دارد درشت
پرآژنگ رخسار و بسته دو مشت.
فردوسی.
کند دیده تاریک و رخسار زرد
به تن سست گردد به رخ لاجورد.
فردوسی.
سیاوش چو رخسار ایشان بدید
ز دل باز آه دگر برکشید.
فردوسی.
چو قیصر بر آنسان سخنها شنید
به رخسار شد چون گل شنبلید.
فردوسی.
تا دیوچه افکند هوا بر زنخ سیب
مهتاب به گلگونه بیالودش رخسار.
مخلدی.
وآن قطرۀ باران که برافتد به گل سرخ
چون اشک عروس است برافتاده به رخسار.
منوچهری.
فریش آن فریبنده زلفین دلکش
فریش آن فروزنده رخسار دلبر.
؟ (از لغت فرس اسدی).
چون علت زایل شد و بگشاد زبانم
مانندمعصفر شد رخسار مزعفر.
ناصرخسرو.
وز دردش گشت زرد و پرگرد
رخسار ترنج و سیب از این غم.
ناصرخسرو.
ناگاه دست روزگار غدّار رخسار حال ایشان (بطان و سنگپشت) بخراشید. (کلیله و دمنه). برزویه به رخسار خاک ببوسید. (کلیله و دمنه).
برقع زرنگار بندد صبح
نقش رخسار یار بندد صبح.
خاقانی.
رخسار صبح را نگر از برقع زرش
کز دست شاه جامۀ عیدی است در برش.
خاقانی.
از خم پشت و نقطهای سرشک
قد و رخسار فلک سان چه کنم.
خاقانی.
غمزۀ اختر ببست خندۀ رخسارصبح
سرمۀ گیتی بشست گریۀ چشم سحاب.
خاقانی.
پیوسته بستۀ گل رخسار ماهرویی و خستۀ خار هجر سلسله مویی بودی. (سندبادنامه ص 259). هر حصبه که در ظاهر حیوان می دمید به قوت جاذبه در اندرون می کشید تا گل رخسارها پژمرده گردد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 295).
در آن شیرین لبان رخسار شیرین
چو ماهی بود گرد ماه پروین.
نظامی.
کسی خواهد که رنگ عشق بیند
بیا وگو ببین رخسار ما را.
عطار.
خوشا چشمی که رخسار تو بیند
خوشا جانی که جانانش تو باشی.
فخرالدین عراقی.
ولیکن چو ظلمت نداند ز نور
چه دیدار دیوش چه رخسار حور.
(بوستان).
گر به رخسار چوماهت صنما می نگرم
به حقیقت اثر لطف خدا می نگرم.
سعدی.
گر بگویم که مرا حال پریشانی نیست
رنگ رخسار خبر می دهد از سرّ ضمیر.
سعدی.
بر طرب حمل مکن سرخی رویم که چو جام
خون دل عکس برون می دهد از رخسارم.
حافظ.
عندلیب گل رخسار دگر خواهم شد
چندگاهی پی دلدار دگر خواهم شد.
وحشی بافقی.
عمری نظر از مهر به رویت کردم
نظاره به رخسار نکویت کردم.
ابوتراب (از شعوری).
گریه ام کز جگر سوخته در دیدۀ ابر
بهر آرایش رخسار بهار آمده ام.
فصیحی (از شعوری).
- پاکیزه رخسار، پاکیزه روی. پاکیزه رخ. زیباروی. زیباچهر:
که زاد این صورت پاکیزه رخسار
از این صورت ندانم تا چه زاید.
سعدی.
- پری رخسار، خوبروی و نیک منظر مانند فرشتگان. (ناظم الاطباء). پریروی. پریرخ. فرشته روی. که رویی چون پری دارد. که رخساری زیبا چون فرشته دارد. زیباروی:
خواجه با بندۀ پری رخسار
چون درآمد به بازی و خنده.
(گلستان).
بهشت روی من آن لعبت پری رخسار
که در بهشت نباشد به لطف او حوری.
سعدی.
شب از فراق تو می نالم ای پری رخسار
چو روز گردد گویی در آتشم بی تو.
سعدی.
- گلرخسار، که رخساری زیبا همچون گل دارد. زیباروی. زیبارخ. گلرخ:
آمدند آنگهی پذیرۀ کار
پیش آن سروقد گلرخسار.
نظامی.
همه سیمین عذار و گلرخسار
همه شیرین زبان و تنگدهان.
هاتف اصفهانی.
- ماه رخسار، ماه روی. ماه رخ. که رخسار زیبا چون ماه دارد. که رویی زیبا مانند ماه دارد:
سرورفتاری صنوبرقامتی
ماه رخساری ملایک منظری.
سعدی.
، هر یک ازدو گونه. هر یک از دو جانب روی، و از این رو بصورت دو رخسار آمده است: دیباجتان، دو رخسار. (صراح اللغه) :
دو رخسار زیباش همچون قمر
دو چشمش ستاره به وقت سحر.
فردوسی
بین آن نقاش و آن رخسار او
از بر خور همچو برگردون قمر.
خسروانی.
اگر ابروش چین آرد سزد گرروی من بیند
که رخسارم پر از چین است چون رخسار پهنانه.
کسایی مروزی.
هر آنکس که آواز دارد درشت
پرآژنگ رخسار و بسته دو مشت.
فردوسی.
کند دیده تاریک و رخسار زرد
به تن سست گردد به رخ لاجورد.
فردوسی.
سیاوش چو رخسار ایشان بدید
ز دل باز آه دگر برکشید.
فردوسی.
چو قیصر بر آنسان سخنها شنید
به رخسار شد چون گل شنبلید.
فردوسی.
تا دیوچه افکند هوا بر زنخ سیب
مهتاب به گلگونه بیالودش رخسار.
مخلدی.
وآن قطرۀ باران که برافتد به گل سرخ
چون اشک عروس است برافتاده به رخسار.
منوچهری.
فریش آن فریبنده زلفین دلکش
فریش آن فروزنده رخسار دلبر.
؟ (از لغت فرس اسدی).
چون علت زایل شد و بگشاد زبانم
مانندمعصفر شد رخسار مزعفر.
ناصرخسرو.
وز دردش گشت زرد و پرگرد
رخسار ترنج و سیب از این غم.
ناصرخسرو.
ناگاه دست روزگار غدّار رخسار حال ایشان (بطان و سنگپشت) بخراشید. (کلیله و دمنه). برزویه به رخسار خاک ببوسید. (کلیله و دمنه).
برقع زرنگار بندد صبح
نقش رخسار یار بندد صبح.
خاقانی.
رخسار صبح را نگر از برقع زرش
کز دست شاه جامۀ عیدی است در برش.
خاقانی.
از خم پشت و نقطهای سرشک
قد و رخسار فلک سان چه کنم.
خاقانی.
غمزۀ اختر ببست خندۀ رخسارصبح
سرمۀ گیتی بشست گریۀ چشم سحاب.
خاقانی.
پیوسته بستۀ گل رخسار ماهرویی و خستۀ خار هجر سلسله مویی بودی. (سندبادنامه ص 259). هر حصبه که در ظاهر حیوان می دمید به قوت جاذبه در اندرون می کشید تا گل رخسارها پژمرده گردد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 295).
در آن شیرین لبان رخسار شیرین
چو ماهی بود گرد ماه پروین.
نظامی.
کسی خواهد که رنگ عشق بیند
بیا وگو ببین رخسار ما را.
عطار.
خوشا چشمی که رخسار تو بیند
خوشا جانی که جانانش تو باشی.
فخرالدین عراقی.
ولیکن چو ظلمت نداند ز نور
چه دیدار دیوش چه رخسار حور.
(بوستان).
گر به رخسار چوماهت صنما می نگرم
به حقیقت اثر لطف خدا می نگرم.
سعدی.
گر بگویم که مرا حال پریشانی نیست
رنگ رخسار خبر می دهد از سرّ ضمیر.
سعدی.
بر طرب حمل مکن سرخی رویم که چو جام
خون دل عکس برون می دهد از رخسارم.
حافظ.
عندلیب گل رخسار دگر خواهم شد
چندگاهی پی دلدار دگر خواهم شد.
وحشی بافقی.
عمری نظر از مهر به رویت کردم
نظاره به رخسار نکویت کردم.
ابوتراب (از شعوری).
گریه ام کز جگر سوخته در دیدۀ ابر
بهر آرایش رخسار بهار آمده ام.
فصیحی (از شعوری).
- پاکیزه رخسار، پاکیزه روی. پاکیزه رخ. زیباروی. زیباچهر:
که زاد این صورت پاکیزه رخسار
از این صورت ندانم تا چه زاید.
سعدی.
- پری رخسار، خوبروی و نیک منظر مانند فرشتگان. (ناظم الاطباء). پریروی. پریرخ. فرشته روی. که رویی چون پری دارد. که رخساری زیبا چون فرشته دارد. زیباروی:
خواجه با بندۀ پری رخسار
چون درآمد به بازی و خنده.
(گلستان).
بهشت روی من آن لعبت پری رخسار
که در بهشت نباشد به لطف او حوری.
سعدی.
شب از فراق تو می نالم ای پری رخسار
چو روز گردد گویی در آتشم بی تو.
سعدی.
- گلرخسار، که رخساری زیبا همچون گل دارد. زیباروی. زیبارخ. گلرخ:
آمدند آنگهی پذیرۀ کار
پیش آن سروقد گلرخسار.
نظامی.
همه سیمین عذار و گلرخسار
همه شیرین زبان و تنگدهان.
هاتف اصفهانی.
- ماه رخسار، ماه روی. ماه رخ. که رخسار زیبا چون ماه دارد. که رویی زیبا مانند ماه دارد:
سرورفتاری صنوبرقامتی
ماه رخساری ملایک منظری.
سعدی.
، هر یک ازدو گونه. هر یک از دو جانب روی، و از این رو بصورت دو رخسار آمده است: دیباجتان، دو رخسار. (صراح اللغه) :
دو رخسار زیباش همچون قمر
دو چشمش ستاره به وقت سحر.
فردوسی
(هََ سِ پَ)
لغت نامه دهخدا
دو تن که سپربرسپر نبرد کنند:
گردسترسش بدی به تقدیر
بر هم سپران خود زدی تیر.
نظامی.
پیغام به تیغ و نیزه تاچند
با هم سپران ستیزه تا چند؟
نظامی
گردسترسش بدی به تقدیر
بر هم سپران خود زدی تیر.
نظامی.
پیغام به تیغ و نیزه تاچند
با هم سپران ستیزه تا چند؟
نظامی
چرخ سپرنده. چرخ گذار. چرخ نورد. چرخ رو:
ماه من چرخ سپر بود روا کی دارید
که بدست زمی ماه سپر بازدهید.
خاقانی
ماه من چرخ سپر بود روا کی دارید
که بدست زمی ماه سپر بازدهید.
خاقانی
(فَرْ رُ یَ)
لغت نامه دهخدا
آنکه سیرتی پاک و خصال ستوده دارد. نیکوسیر:
خسرو فرخ سیر بر بارۀ دریاگذر
با کمند اندر میان دشت چون اسفندیار.
فرخی.
رجوع به فرخ شود
خسرو فرخ سیر بر بارۀ دریاگذر
با کمند اندر میان دشت چون اسفندیار.
فرخی.
رجوع به فرخ شود
(قِ قِ)
لغت نامه دهخدا
دهی است از دهستان چهاراویماق بخش قره آغاج شهرستان مراغه واقع در 23 هزارگزی شمال قره آغاج و 2500 گزی جنوب شوسۀ مراغه به میانه. موقعجغرافیایی آن کوهستانی و معتدل و سکنۀ آن 122 تن است. آب آن از چشمه سارها و محصول آن غلات، نخود، بزرک و شغل اهالی زراعت، و صنایع دستی آنجا جاجیم بافی است. راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4)
راه سپار. رهسپار. راه سپر. (یادداشت مؤلف) :
دوستان همچو آب رهسپرند
کابها پایهای یکدگرند.
سنایی.
رجوع به رهسپار و راه سپار شود
دوستان همچو آب رهسپرند
کابها پایهای یکدگرند.
سنایی.
رجوع به رهسپار و راه سپار شود
(کارْ، رَ تَ / تِ)
لغت نامه دهخدا
مخفف راهسپار. رهسپار. راه پیما. پیماینده. طی طریق کننده:
سوار کش نبود یار اسب راهسپر
بسردرآید و گردد اسیر بخت سوار.
ابوحنیفۀ اسکافی (از تاریخ بیهقی).
ما چو یونس بدرون شکم حوت ولیک
او بدریا در و ما در دل جو راهسپر.
ملک الشعرأبهار.
و رجوع به راهسپار و رهسپار شود.
- راهسپر دیار عدم شدن، مردن. (یادداشت مؤلف).
- راهسپر شدن، عازم شدن. عزیمت کردن. رفتن.
- راهسپر گشتن، عزیمت کردن. رفتن. رهسپار شدن
سوار کش نبود یار اسب راهسپر
بسردرآید و گردد اسیر بخت سوار.
ابوحنیفۀ اسکافی (از تاریخ بیهقی).
ما چو یونس بدرون شکم حوت ولیک
او بدریا در و ما در دل جو راهسپر.
ملک الشعرأبهار.
و رجوع به راهسپار و رهسپار شود.
- راهسپر دیار عدم شدن، مردن. (یادداشت مؤلف).
- راهسپر شدن، عازم شدن. عزیمت کردن. رفتن.
- راهسپر گشتن، عزیمت کردن. رفتن. رهسپار شدن
چهر، چهره، رخ، رخساره، روی، سیما، صورت، عارض، عذار، گونه، وجنات، وجه
برگ درخت انجیلو
شوینده ی لباس، گازر
نام مرتعی درحومه ی منطقه ی شیرگاه، روی تاق چوبی، لب پرتگاه
مرتعی در نزدیکی مرزی دره ی سوادکوه
مکان بلندو صخره ای کوه که حالت ریزش داشته باشد
پرهای ریزی که پس از پر کندن مرغ در تنش ماند و آن را شعله ی